Ik help je graag verder
Hanno is expert in de Transactionele Analyse. Hij kent de praktische modellen goed en weet wat er voor nodig is om de winst hiervan over te brengen voor jou persoonlijk of je team.
Strooks
‘We do it all for strooks’
Het woord strooks komt oorspronkelijk van het Engelse woord stroke. Het betekent zowel aai als klap. Binnen de TA wordt het woord strooks gebruikt om een eenheid van erkenning aan te geven. Strooks zijn essentieel voor onze emotionele balans. Een tekort aan strooks zorgt voor een grote ‘strookhonger’ en kan ook negatief gedrag veroorzaken. Mensen ontvangen namelijk nog liever negatieve strooks dan geen strooks. Bij veel gedragsuitingen zijn we indirect op zoek naar strooks. Vandaar dat Eric Berne al treffend zei: “We do it all for strooks”.
Strooks zijn er in soorten en maten. We onderscheiden onvoorwaardelijke en voorwaardelijke strooks, positieve en negatieve strooks, verbale en non-verbale strooks. In bovenstaand model zie je dat er 4 soorten strooks ontstaan. Het is belangrijk om je er bewust van te zijn welke strooks je (veel/weinig) geeft en ontvangt en wat je hierin nodig hebt. We hebben het dan ook wel over het strookklimaat. Dat wordt in beginsel gevormd door je gezin van herkomst. Hierdoor kan het zijn dat strooks die niet passen in het ontwikkelde voorkeurspatroon genegeerd of weggevuifd worden. Het is per persoon verschillend met welke intensiteit we strooks nodig hebben.
Strookmythes
We kunnen verschillende strookmythes onderscheiden met dank aan Claude Steiner. Hij beschreef hoe bepaalde mythes er voor kunnen zorgen voor belemmerende overtuigingen. Hierdoor is het soms moeilijker om strooks te geven of te ontvangen. Hieronder zie je de mythes opgesomd.
Geef geen strooks (mythe 1)
Positieve feedback wordt gemakkelijk niet gegeven omdat we al snel kunnen denken dat de ander ervan naast z’n schoenen gaat lopen.
Vraag geen strooks (mythe 2)
We kunnen onterecht aannemen dat het vragen om (positieve) strooks niet passend is. Want ‘wie vragen worden overgeslagen’ is een bekend gezegde wat hierbij de overtuiging is.
Accepteer geen strooks (mythe 3)
Voor sommige mensen is het lastig om strooks aan te nemen. De gedachte kan dan zijn ‘hij zal wel wat van me willen’. Hierdoor glijden sommige strooks van je af als een regendruppel op een regenjas.
Weiger geen strooks (mythe 4)
Niet altijd krijgen we de strooks die we ook werkelijk willen hebben. We vinden het over het algemeen lastig om strooks te weigeren die we liever niet ontvangen. Hierdoor kan het zijn dat je strooks blijft ontvangen die ons niet echt opbouwen.
Geef jezelf geen strooks (mythe 5)
‘Eigen roem stinkt’ is een bekend Nederlands gezegde. Bescheidenheid vinden we over het algemeen een betere deugd dan trots.
Coaching voor teams
Het kan helpend zijn om voor jezelf te reflecteren over hoe je jouw tijd indeelt. Wat is jouw favoriete niveau van contact maken? En investeer je hierin voldoende? Wanneer je echte verbondenheid mist is het aan te bevelen meer te investeren in intimiteit met anderen. Ook op organisatieniveau is het belangrijk dat hier ruimte voor is. We zetten de niveaus nog een keer voor je op een rijtje.
- Terugtrekken
- Rituelen
- Tijdverdrijf
- Activiteiten
- Spel
- Intimiteit
“Het slechte nieuws? De tijd vliegt.
Het goede nieuws? Jij bent de piloot”
– Michael Altshuler –
Meer over de 6 contactniveaus
Terugtrekken
Terugtrekken is eigenlijk uit het contact gaan. Dit kan fysiek; letterlijk afstand nemen, de ruimte verlaten. Maar ook figuurlijk kun je je terugtrekken: wegdromen in een volle trein bijvoorbeeld. Bij deze vorm van contact is er geen risico op beschadiging. Je bent niet kwetsbaar. De enige vorm van erkenning die er kan zijn komt van jezelf. Terugtrekken is zo heel veilig en voorspelbaar.
Rituelen
Bij rituelen weet je van te van voren hoe dingen zullen gaan. Ook in het contact met anderen zijn er rituelen. We leren ze al vroeg aan onze kinderen: ‘wat zeg je dan?’ Naast dankjewel zeggen, leren we bijvoorbeeld ook groeten. Omdat het zo ‘voorgeprogrammeerd’ is, is het risico in dit contact beperkt. Al kun je ook hier gekwetst worden. Wat te denken van iemand die niet teruggroet?
Tijdverdrijf
Smalltalk zou je deze vorm van tijdsstructurering kunnen noemen: praten over dingen zonder er acties aan te koppelen. Over het weer, de voetbaluitslagen of het laatste nieuws. Omdat het in deze vorm van contact niet over jezelf gaat raak je niet snel gekwetst. Tegelijkertijd is het contact ook niet erg voedend.
Activiteiten
Denk aan sporten, samenwerken of een andere gemeenschappelijke taak. Het gaat om het bereiken van een bepaald doel. Anders dan bij tijdverdrijf staat de deelnemer niet meer los van het onderwerp, er wordt dus een actie verwacht. Dit kan ‘voorwaardelijke erkenning’ opleveren. Denk aan een compliment voor iets wat je goed gedaan hebt. Ook kun je zo meer gekwetst worden dan bij de vorige drie niveaus van contact.
Spelen
In dit niveau van contact is er sprake van spelmatig gedrag: niet je ware emoties en gevoelens tonen maar ze maskeren. Iemand houdt zich groot terwijl die persoon zich gekwetst voelt. We gaan lachen als we ons ongemakkelijk voelen, of we wuiven een compliment weg. Het zijn maskers die onze echte emoties moeten verbergen. Vaak zijn het aangeleerde patronen uit onze kindertijd om iets te beschermen.
Intimiteit
Dit is het niveau van contact met het grootste risico maar ook de meest positieve. We laten namelijk ongefilterd onszelf zien, dus zonder censuur. Dit figuurlijk jezelf blootgeven is tegelijkertijd de hoogste vorm van intimiteit. De ander ziet je zoals je écht bent. Je toont je ware gevoelens, met alle kwetsbaarheden en onzekerheden. De erkenning die dat kan opleveren is van een ongekende diepte en voedt ons echt.
We zijn sociale wezens die het liefst geaccepteerd willen worden zoals we zijn. Maar omdat we doorgaans doodsbang zijn voor afwijzing durven we vaak geen intiem contact aan te gaan. De eerste stap naar echte verbondenheid is te ontdekken waarin jij gekwetst bent. Zo ontdek je waarom jij jezelf beschermt in het contact.
Neem vrijblijvend contact op
Ik help je graag verder